Είναι τεράστιος πλέον ο όγκος του οπτικοακουστικού περιεχομένου που σχετίζεται με τη διεύθυνση φωτογραφίας. Υπάρχουν κανάλια στο youtube αφιερωμένα σε reviews εξοπλισμού, σε τεχνικές φωτισμού, σε ζητήματα αισθητικής κλπ. Η γλώσσα του εν λόγω περιεχόμενου είναι σχεδόν αποκλειστικά η αγγλική. Αντίστοιχη είναι και η κατάσταση στη βιβλιογραφία που σχετίζεται με τον κινηματογράφο. Πολλές εκδόσεις έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά αλλά η θεματική τους περιορίζεται στην παρουσίαση σκηνοθετών (που έχουν και το μεγαλύτερο πιθανό κοινό) και φυσικά βρίσκουμε κάποια σημαντικά θεωρητικά κείμενα. Η διεύθυνση φωτογραφίας ως τέχνη και τεχνική έχει μικρή παρουσία στη διεθνή βιβλιογραφία και ακόμη μικρότερη στην ελληνική.
Στο παρόν, θα δούμε μερικά από τα αγαπημένα μας βιβλία, στα ελληνικά, που σχετίζονται τόσο με τη διεύθυνση φωτογραφίας, όσο και με τον κινηματογράφο γενικότερα.
“Ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΧΩΡΙΣ ΜΥΣΤΙΚΑ ΚΑΙ Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΟΠΕΡΑΤΕΡ” ΚΑΒΑΓΙΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ (2005) ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ
Το βιβλίο αυτό απευθύνεται όχι μόνο στον οπερατέρ αλλά και στο σκηνοθέτη και στον καθένα που ενδιαφέρεται για τον κινηματογράφο. Μάλιστα, πέρα από τη φωτογραφία, ασχολείται και με τα απαραίτητα για την παραγωγή μιας ταινίας: συνεργείο, ντεκουπάζ, μοντάζ κτλ. Μέσα από τις σελίδες του γίνεται μια προσπάθεια να ολοκληρωθούν οι γνώσεις κάποιου που τώρα θα καταπιαστεί με το γύρισμα της ταινίας, πάνω στα τεχνικά κυρίως μέσα. Είτε είναι ερασιτέχνης που θέλει να τελειοποιήσει το χόμπυ του ή να προχωρήσει για κανονική ταινία, είτε είναι ήδη κινηματογραφιστής αλλά με ελλιπείς γνώσεις, θα βρει τις απαραίτητες πληροφορίες γύρω από όλα τα επί μέρους στοιχεία και τα στάδια της παραγωγής μιας ταινίας. Τα υπόλοιπα είναι ζήτημα ταλέντου και εξοικείωσης. Ένα βιβλίο που βοηθά νέους σκηνοθέτες που δεν τολμούν να ξεκινήσουν τη μεγάλη προσπάθεια, διότι τους λείπουν οι τεχνικές γνώσεις. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Το βιβλίο του Καβάγια αποτελεί μια πολύ καλή βάση για την επαφή με την κάμερα με αρκετά επεξηγηματικά σκίτσα και με ορολογία της “πιάτσας”. Παρότι η πρώτη έκδοση έχει γραφεί το 1990 και η συμπληρωμένη ανατύπωση το 2005, λίγο πριν την έλευση του ψηφιακού μέσου, το βιβλίο αποτελεί έναν πολύ καλό οδηγό ακόμη και σήμερα. Γραμμένο από έναν “μπαρουτοκαπνισμένο” κινηματογραφάνθρωπο που μοιράζει τη γνώση του με τρόπο οργανωμένο απλό και κατανοητό.
“ΤΟ ΦΩΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ”
ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ (2009), ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ
Στην έρευνα σχετικά με το «φως στον ελληνικό κινηματογράφο» προσεγγίζεται η ιστορία και η τεχνολογική εξέλιξη του ελληνικού κινηματογράφου, μέσα από τη διεύθυνση φωτογραφίας, προβάλλοντας ταυτόχρονα σε οικουμενικότερο επίπεδο τις σύγχρονες προσεγγίσεις από διάφορες σχολές εθνικών κινηματογραφιών. Εκφράζεται ένας προβληματισμός για μία καθυστερημένη έλευση της νεωτερικότητας στο χώρο της ελληνικής παραγωγής, καθώς και για την έλλειψη εικαστικότητας από ένα μεγάλο ποσοστό ταινιών από διάφορες ιστορικές περιόδους. Τέλος προσδιορίζονται οι ταινίες και οι δημιουργοί με στοιχεία ελληνικότητας, καθώς και οι δημιουργικές απόπειρες για έναν προσωπικό-ποιητικό κινηματογράφο, που κατά την εκτίμησή μας τοποθετείται στο ευρύτερο πλαίσιο της οικουμενικότητας της γλώσσας του σινεμά. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)
Το βιβλίο του Δημήτρη Θεοδωρόπουλου είναι το ιστορικό μια ερωτικής σχέσης, ανάμεσα στον κινηματογραφιστή συγγραφέα και στην τέχνη του κινηματογράφου. Ο Θεοδωρόπουλος δεν αναλύει τεχνικά την διεύθυνση φωτογραφίας αλλά οντολογικά, εξερευνώντας την περίπτωση το ελληνικού κινηματογράφου ως Διευθυντής Φωτογραφίας αλλά και ως ακαδημαϊκός. Το προτείνουμε όχι μόνο σε διευθυντές/διευθύντριες Φωτογραφίας αλλά σε κάθε άνθρωπο που ασχολείται με τον κινηματογράφο γενικότερα.
“ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ-ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΦΙΛΜΣ”
ΠΛΙΑΚΟΣ ΣΩΤΗΡΗΣ (2002), ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ
Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας είναι το μοναδικό στο είδος του στην ελληνική γλώσσα. Πέρα από τις βασικές πληροφορίες που προέρχονται από μεταφράσεις των οδηγιών επεξεργασίας φιλμ των εταιρειών Kodak, Agfa και Fuji, είναι εμπλουτισμένο και με την εμπειρία του συγγραφέα σαν υπεύθυνου τεχνικού επεξεργασίας κινηματογραφικού υλικού των ελληνικών εργαστηρίων, Φάρος Φιλμ, Φίνος Φιλμ, ANMAR και ΕΡΤ ΑΕ για τέσσερις δεκαετίες. Η διάταξη των ενοτήτων και κεφαλαίων του βιβλίου, καθώς και μερικές επαναλήψεις που συμβάλλουν στην εμπέδωση των γνώσεων, καθιστούν το βιβλίο αυτό πράγματι μοναδικό γι’ αυτούς που εργάζονται στα κινηματογραφικά εργαστήρια και για τους σπουδαστές κινηματογραφικών και θεατρικών σπουδών. Η εικοσαετής εμπειρία του συγγραφέα σαν δασκάλου στη γνωστή σχολή Λυκ. Σταυράκου συνετέλεσε ώστε η γλώσσα του βιβλίου να είναι τέτοια που καθιστά αφομοιώσιμη την ορολογία. Επιπλέον, το βιβλίο είναι χρήσιμο και σ’ αυτούς που ενδιαφέρονται λίγο περισσότερο για τον κινηματογράφο πέρα από τα καλλιτεχνικά ρεύματα και τη σκανδαλώδη ζωή των πρωταγωνιστών του.
(ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)
Το συγκεκριμένο βιβλίο είναι αρκετά τεχνικό και αφορά αποκλειστικά το φιλμ σαν μέσο κυρίως από την πλευρά του εργαστηρίου. Ωστόσο, οι βασικοί όροι που αναλύονται θα αποτελέσουν χρήσιμη γνώση γύρω από το γύρισμα με φίλμ.
“ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ”
BORDWELL DAVID, THOMPSON KRISTIN, 2011, ΜΙΕΤ (ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ)
Η Εισαγωγή στην Τέχνη του Κινηματογράφου είναι μια από τις πιο σημαντικές και αναγνωρισμένες εισηγητικές μελέτες στην ανάλυση του κινηματογραφικού μέσου, ένα διδακτικό εγχειρίδιο χρήσιμο στα πανεπιστημιακά τμήματα του κλάδου. Στο βιβλίο εξετάζεται ο τρόπος δημιουργίας, λειτουργίας και πρόσληψης της κινηματογραφικής ταινίας με σκοπό την ευαισθητοποίηση των αναλυτικών και ερμηνευτικών ικανοτήτων και εν γένει της προσοχής του θεατή. Οι συγγραφείς Ντέιβιντ Μπόρντουελ και Κριστίν Τόμσον αναλύουν τα κινηματογραφικά είδη, την παραγωγή, την αφηγηματική μορφή, την τεχνική (μιζανσέν, μοντάζ, ήχος, φωτογραφία) και το ύφος του κινηματογραφικού έργου, δίνουν δείγματα κινηματογραφικής κριτικής και αξιολόγησης, αλλά και μια σύντομη επισκόπηση της ιστορίας του σινεμά. Συνδυάζουν τις τεχνικές πληροφορίες με τις απαραίτητες θεωρίες, και αναφέρονται τόσο στις μεθόδους και τις δημιουργίες των κινηματογραφιστών της διεθνούς παραγωγής κατά τον 20ό αιώνα όσο και στους μεγάλους θεωρητικούς της τέχνης του κινηματογράφου. Ο Άλφρεντ Χίτσκοκ, ο Όρσον Ουέλς, ο Σπάικ Λη, ο Μάρτιν Σκορσέζε, ο Τζίγκα Βερτόφ, ο Γιασουτζίρο Όζου, ο Ρομπέρ Μπρεσσόν και άλλοι σκηνοθέτες παρέχουν με τις ταινίες τους παραδείγματα κινηματογραφικής σύνθεσης, ενώ ταινίες όπως ο Μάγος του Οζ ή ο Πολίτης Κέιν εξετάζονται ως προς τους διαφορετικούς τρόπους αφήγησης μιας ιστορίας ή τα νοηματικά επίπεδα που μπορεί να εμπεριέχει η κάθε ταινία.
Πώς γίνεται μια ταινία, πώς λειτουργεί ως σύνολο, πώς την αναλύουμε κριτικά, ή ακόμα πώς μεταβάλλεται η τέχνη του κινηματογράφου μέσα στην ιστορία είναι ζητήματα που εισάγουν τον αναγνώστη στην αισθητική του σινεμά, προτρέπουν τον σπουδαστή στην έρευνα, οξύνουν την αντίληψη του απλού θεατή αλλά και του κινηματογραφόφιλου. Γιατί, όπως λένε και οι συγγραφείς, “καθισμένοι σε μια σκοτεινή κινηματογραφική αίθουσα και παρακολουθώντας μια συναρπαστική ταινία, δυσκολευόμαστε ίσως να θυμηθούμε πως αυτό που βλέπουμε δεν είναι φυσικό αντικείμενο, όπως ένα λουλούδι ή ένας αστεροειδής. Ο κινηματογράφος μας αιχμαλωτίζει σε τέτοιο βαθμό, ώστε έχουμε την τάση να ξεχνούμε πως οι ταινίες είναι προϊόντα κατασκευής. Για να κατανοήσει κανείς την τέχνη του κινηματογράφου πρέπει πρώτα να αναγνωρίσει ότι μια ταινία παράγεται τόσο από μηχανές όσο και από ανθρώπινη εργασία”. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Πρόκειται για ένα βιβλίο που αποτελεί βασικό σύγγραμμα σε σχολές κινηματογράφου. Δεν εστιάζει στην διεύθυνση φωτογραφίας, αλλά αποτελεί μια βάση για να μπορεί να γίνει κατανοητή με έναν ολιστικό τρόπο η τέχνη του κινηματογράφου. Απαραίτητο εργαλείο στη κινηματογραφική βιβλιοθήκη.
“Η ΧΑΜΕΝΗ ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΙΝΕΜΑ”
ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ (2019), ΝΕΦΕΛΗ
Ποιος βλέπει το Σάββατο της Ανάστασης τους “Βοσκούς” του Νίκου Παπατάκη στον υπολογιστή του; Ζούμε ακόμα στην Ελλάδα της Τώνιας Μαρκετάκη; Ποιος γράφει πέντε ιστορίες για την “Εκδρομή” του Τάκη Κανελλόπουλου; Και ποια θυμήθηκε τον Κηφισό ξεμπάζωτο και τα τραγούδια του Στράτου Διονυσίου βλέποντας τον “Έρωτα του Οδυσσέα” του Βασίλη Βαφέα;
Τριάντα πέντε κείμενα νέων καλλιτεχνών για τριάντα πέντε ελληνικές ταινίες της περιόδου 1960-1990. Παράξενα, παραγνωρισμένα, παραμελημένα, παραπονεμένα, κλασικά και καταραμένα ελληνικά φιλμ αποτελούν το έναυσμα για μικρά διηγήματα, σύντομα κριτικά δοκίμια, προσωπικές εξομολογήσεις, φανταστικές συνομιλίες, ποιητικές δοκιμές και πιθανά σενάρια που ξαναγράφουν την ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου, φέρνουν στο φως άγνωστες συγγένειες λόγου και εικόνας, ερμηνεύουν όψεις της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας και της σχέσης της με το σινεμά. […] (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Το βιβλίο « Η Χαμένη Λεωφόρος του Ελληνικού Σινεμά», αποτελεί μια έκδοση που προέκυψε από τις προβολές και τα αφιερώματα που έκανε η ιδιότυπη κινηματογραφική λέσχη της Ένωσης Σκηνοθετών-Παραγωγών Ελληνικού Κινηματογράφου (ΕΣΠΕΚ). Δεν έχει σχέση με τη διεύθυνση φωτογραφίας, αλλά αποτελεί μια εξαιρετική γέφυρα ανάμεσα στο χθες και στο σήμερα της ελληνικής κινηματογραφίας. Τα άρθρα που αφιερώνονται σε κάθε ταινία του παρελθόντος, είναι γραμμένα από τους ανθρώπους που κάνουν σινεμά στο σήμερα και τις προσεγγίζουν με τη σύγχρονη ματιά τους. Εξαιρετική έκδοση που μας συστήνει όχι μόνο παραγνωρισμένες ταινίες του παρελθόντος ενώ ταυτόχρονα μας εισάγει σε μια σειρά ζητημάτων που απασχολούν ή θα έπρεπε να απασχολούν κάθε άνθρωπο που φτιάχνει ταινίες από οποιοδήποτε πόστο.
“ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ”
ΣΤΕΦΑΝΗ ΕΥΑ (2016), ΠΑΤΑΚΗΣ
Το βιβλίο είναι ένας πρακτικός οδηγός για το ντοκιμαντέρ και μία εισαγωγή στη μέθοδο του Κινηματογράφου της Παρατήρησης. Οι δημιουργοί αυτής της προσέγγισης δίνουν έμφαση στον τρόπο και όχι στο θέμα. Δε γοητεύονται από την επικαιρότητα. Αναζητούν θέματα μικρής εμβέλειας, ώστε να διηγηθούν μια οικουμενική ιστορία. Ανιχνεύουν την ποίηση σε τελετουργίες της καθημερινής συμπεριφοράς και φωτίζουν πτυχές της ανθρώπινης φύσης που πολλά ντοκιμαντέρ αγνοούν. Στρέφονται προς την αμφισημία αντί για τη βεβαιότητα, τον υπαινιγμό αντί για τη νοηματοδότηση.
Θεωρούν εξίσου πραγματικό τον κόσμο του ασυνείδητου, του ονείρου και του οράματος. Η συγγραφέας προτείνει έναν τρόπο αντίληψης της πραγματικότητας που είναι πιο κοντά στην τέχνη παρά στην τεκμηρίωση. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Διαλέξαμε αυτό το βιβλίο καθώς θεωρούμε οτι η Εύα Στεφανή δίνει μαθήματα ήθους και ηθικής στον τρόπο με τον οποίο “κοιτάει” τα θέματά της. Κάθε οπερατέρ, θα ωφεληθεί από την επαφή με το έργο της, ειδικά αν ασχολείται με το ντοκιμαντέρ παρατήρησης.
Η παραπάνω μικρή λίστα είναι ενδεικτική για τα βιβλία που ξεχωρίσαμε από τη βιβλιοθήκη μας. Τα περισσότερα, δεν μιλούν αποκλειστικά για τη διεύθυνση φωτογραφίας αλλά για τον κινηματογράφο ως τέχνη και τα επιλέξαμε πιστεύοντας οτι ο/η κινηματογραφιστής/στρια πρέπει να έχει μια ολιστική αντίληψη για τη “φιλμοκατασκευή” και όχι απλά τεχνική επάρκεια. Υπάρχουν μερικά ακόμη τεχνικά βιβλία για την τέχνη και την τεχνική της διεύθυνσης φωτογραφίας, τόσο στην Σχολή Σταυράκου από διαλέξεις καθηγητών της, όσο και σε άλλα ακαδημαϊκά ιδρύματα, αλλά συνήθως αποτελούν πιο γενικές προσεγγίσεις στην τέχνη του κινηματογράφου χωρίς να εμβαθύνουν στη φωτογραφία. Ελπίζουμε να μεγαλώσει σαν λίστα, και αν θέλεις να μας προτείνεις κάποιο σημαντικό βιβλίο που ξεχάσαμε, μη διστάσεις να επικοινωνήσεις μαζί μας.
Μην ξεχάσεις να κάνεις subscribe στο newsletter μας για να ενημερώνεσαι για όλα μας τα νέα.